काठमाडौं — University of California, Berkeley का इन्जिनियरहरूले भमराबाट प्रेरित भएर एउटा यस्तो सानो उड्ने रोबोट बनाएका छन्, जसले हावामा स्थिर भएर उड्न, सजिलै दिशा फेर्न र तोकिएको सानो लक्ष्यमा पुगेर प्रहार गर्न सक्दछ।
एक सेन्टिमिटरभन्दा कम आकार र मात्र २१ मिलिग्राम वजन भएको यो उपकरण नियन्त्रित उडान गर्न सक्ने हालसम्मकै सानो वायरलेस रोबोट हो।
Mechanical Engineering का Distinguished Professor Liwei Lin भन्छन्, “भमराहरूले गरेको जस्तै सहज हावामा उड्न, दिशा सम्हाल्न र फूलमा पराग जम्मा गर्न सक्ने क्षमता कृत्रिम उड्ने यन्त्रहरूले अझै देखाउन सकेका थिएनन्। हाम्रो यो नयाँ सानो रोबोटले भने लक्ष्यतर्फ उडेर ठ्याक्कै पुग्न सक्छ, जसरी भमराले फूलमा बसेर मधु सङ्कलन गर्छ।”
Lin वरिष्ठ लेखक रहेको यो अध्ययन मार्च २८ मा “Science Advances” मा प्रकाशित भएको हो।
चुम्बकीय शक्तिबाट उड्न सक्ने नयाँ प्रविधि
सानो यन्त्रलाई उडाउनका लागि सामान्यतया battery र नियन्त्रण प्रणाली चाहिन्छ, तर यस्ता प्रणालीलाई यति सानो यन्त्रमा जडान गर्नु चुनौतीपूर्ण हुन्छ।
यो चुनौती समाधान गर्न, Berkeley का वैज्ञानिकहरूले बाहिरी चुम्बकीय क्षेत्रको प्रयोग गरेर रोबोटलाई उडाउन र यसको चाल सम्हाल्न सक्ने उपाय निकालेका छन्।
यो सानो रोबोटको बनावट घुम्ने पङ्खाजस्तो (fan-like) छ र यसमा दुई साना चुम्बक राखिएको छ। जब बाह्य चुम्बकीय क्षेत्र लागू गरिन्छ, चुम्बकहरू आकर्षण र प्रतिकर्षणको असरले घुम्न थाल्दछन्, जसले हलुका उर्जा उत्पन्न गरी रोबोटलाई हावामा उचाल्छ। चुम्बकीय क्षेत्रको तीव्रता परिवर्तन गरेर रोबोटलाई तोकिएको दिशामा सजिलै लैजान सकिन्छ।
वर्तमानमा उपलब्ध उस्तै क्षमताका अन्य साना उड्ने यन्त्रहरूमध्ये सबैभन्दा नजिकको यन्त्र २.८ सेन्टिमिटर चौडाइको छ, जुन Berkeley को नयाँ रोबोटको तुलनामा झन्डै तीनगुणा ठूलो हो।
सानो यन्त्र, ठूलो सम्भावना
“साना उड्ने उपकरणहरू साँघुरा स्थानहरू जस्तै सानो पाइप भित्र वा जटिल संरचनामा अन्वेषण गर्न अत्यन्त उपयोगी हुन्छन्,” हालै UC Berkeley बाट इन्जिनियरिङमा Ph.D. सकाएका र अध्ययनका सह-प्रथम लेखक Fanping Sui भन्छन्।
“यी उपकरणहरू कृत्रिम परागण (artificial pollination) वा औद्योगिक संरचनाहरूको भित्री निरीक्षणका लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ।”
हालको अवस्थामा यो रोबोट “passive flight” मा सीमित छ, अर्थात् यसको आफ्नै सेन्सर नभएकाले तत्कालै प्रतिक्रिया जनाउन सक्दैन। त्यसैले मौसम परिवर्तन वा तेज हावाले यसको चाललाई असर गर्न सक्छ।
“भविष्यमा हामी यन्त्रभित्रै सक्रिय नियन्त्रण प्रणाली जडान गर्नेछौं, जसले उडाइको क्रममा रोबोटले आफ्नो दिशा र स्थान आफैं सम्हाल्न सक्नेछ,” अनुसन्धानमा सह-नेतृत्व गरेका स्नातक विद्यार्थी Wei Yue बताउँछन्।
समुहमा काम गर्न सक्ने भविष्यका रोबोट
अहिलेका लागि रोबोटलाई उडाउन एउटा बलियो चुम्बकीय क्षेत्र चाहिन्छ, जुन electromagnetic coil द्वारा उत्पन्न गरिन्छ। तर, यदि यो यन्त्रलाई झन सानो, करिब एउटा सानो कीराको जत्रो (१ मिलिमिटरभन्दा कम व्यास) बनाइयो भने, सामान्य रेडियो तरङ्गहरूले समेत यसलाई चलाउन सकिनेछ।
Lin को टोलीले यसअघि पनि मानिसको थिचाइ सहन सक्ने Cockroach-जस्तो दौडने सानो रोबोट निर्माण गरिसकेका छन्। अहिले Yue समुहमा मिलेर काम गर्न सक्ने “swarming robots” विकास गर्दैछन्।
“हामी ५ मिलिमिटर साइजका यन्त्रहरू बनाइरहेका छौं, जसले रेंगन, घुम्न र सँगै मिलेर ठूलो काम गर्न सक्छन्,” Yue भन्छन्।
“यी साना यन्त्रहरू भविष्यमा शरीरभित्र पठाएर रक्तनलीमा स्टेन्ट बनाउने, रगतका थोप्लाहरू हटाउने वा अन्य चिकित्सकीय कार्यहरू सहजै गर्न सक्नेछन्।”
