युरोपेली संघको नयाँ कार्ययोजना : कृत्रिम बुद्धिमत्ता क्षेत्रमा विश्व लीडर बन्ने बाटोमा युरोप

काठमाडौं — युरोपेली संघ (EU) ले आफ्ना परम्परागत औद्योगिक क्षमता र प्रतिभालाई उपयोग गर्दै कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) क्षेत्रमा उल्लेखनीय प्रगति गर्ने उद्देश्यले “AI महादेश कार्ययोजना” सार्वजनिक गरेको छ।

बुधवार, अप्रिल ९ मा युरोपेली आयोगले सार्वजनिक गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, “युरोपको बलियो औद्योगिक जग र अपूर्व प्रतिभालाई AI नवप्रवर्तन र तीव्रताका शक्तिशाली इञ्जिनमा रूपान्तरण गर्ने हाम्रो अठोट हो।”

यो योजना हालैको आलोचनाहरूका बीच आएको हो, जहाँ प्रविधि क्षेत्रका सरोकारवालाहरूले EU का नियमहरू अत्यधिक कडाइयुक्त भएको र यसले नवप्रवर्तनमा अवरोध पुर्‍याउने सम्भावना रहेको बताएका छन्।

योजना अनुसार, “AI मा युरोपका लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न, त्यसको विकास र प्रयोग दुवैमा नेतृत्व आवश्यक छ। यसको लागि दिगो लगानी, उच्चस्तरीय कम्प्युटिङ शक्ति, नेटवर्क, मोडेल विकासमा प्रगति र अर्थतन्त्रभरि AI को व्यापक प्रयोग आवश्यक हुन्छ।”

EU ले अमेरिका र चीनसँग प्रतिस्पर्धा गर्न आफ्नो आन्तरिक AI पूर्वाधारलाई तीव्र रूपमा विस्तार गर्ने घोषणा गरेको छ। “हाल EU अमेरिका र चीनको तुलनामा डेटा सेन्टरको उपलब्ध क्षमतामा पछाडि छ र अन्य क्षेत्रहरूमा रहेको पूर्वाधारमा निर्भर रहेको छ, जुन क्लाउडमार्फत EU प्रयोगकर्ताहरूले प्रयोग गर्छन्,” विज्ञप्तिमा उल्लेख छ।

AI प्रगति तीव्र बनाउन EU ले ‘AI फ्याक्ट्री’ र ‘AI गिगाफ्याक्ट्री’ निर्माण गर्ने योजना पनि सार्वजनिक गरेको छ। यी फ्याक्ट्रीहरूमा अत्याधुनिक ग्राफिक्स प्रोसेसिङ युनिट्स (GPUs) रहनेछन्, जसले अत्याधुनिक AI मोडेलहरू विकास र प्रशिक्षणका लागि आवश्यक कम्प्युटिङ शक्ति प्रदान गर्छन्।

यसका साथै, EU ले क्षेत्रीय स्टार्टअपहरूलाई उच्चस्तरीय तालिम डेटा सजिलै उपलब्ध गराउने उद्देश्यले अनुसन्धान केन्द्र स्थापना गर्ने योजना पनि बनाएको छ। साथै, ‘AI Act Service Desk’ नामक नयाँ निकाय गठन गरिनेछ, जसले AI ऐन सम्बन्धी जानकारी र मार्गदर्शन दिनेछ।

युरोपमा कार्यरत AI कम्पनीहरूका लागि EU को AI ऐनबारे प्रावधानहरू बुझ्न र कार्यान्वयन गर्न चुनौतीपूर्ण बनिरहेको छ। यो ऐनले AI को समाजमा पार्न सक्ने प्रभावको आधारमा विभिन्न स्तरको जोखिम निर्धारण गरी त्यही अनुसार कानुनी दायित्व निर्धारण गर्छ।

OpenAI, Google, र फ्रेन्च स्टार्टअप Mistral जस्ता कम्पनीहरूले विकास गरेका General Purpose AI Models (GPAIs) का लागि, EU ले विशेष आचारसंहिता प्रस्ताव गरेको छ। यो प्रस्ताव अनुसार, कम्पनीहरूले AI मोडेलहरूको तालिम, परीक्षण र प्रमाणीकरणका विवरणहरू सार्वजनिक गर्नुपर्नेछ। साथै, बाह्य विज्ञहरूद्वारा स्वतन्त्र परीक्षण र जोखिम मूल्यांकन अनिवार्य गरिने प्रस्ताव गरिएको छ।

यस्तो नियमनले AI को जोखिम कम गर्ने प्रयास गरे तापनि राजनीतिक र व्यापारिक नेतृत्वहरूले युरोपले AI को सम्भावनाको पूर्ण उपयोग गर्न चुक्ने हो कि भन्ने चिन्ता व्यक्त गरिरहेका छन्।

OpenAI का प्रमुख विश्वव्यापी मामिला अधिकारी क्रिस लेहानले फेब्रुअरीमा CNBC सँगको कुराकानीमा भनेका थिए, “अहिले युरोप स्तरमा एउटा गम्भीर मोड आएको छ — EU र केही सदस्य राष्ट्रहरूबीच नवप्रवर्तन अपनाउने दृष्टिकोणमा फरक देखिन थालेको छ।”